Water-, Grond- en Bodem gestuurde oplossing voor de boomkwekerij

ARTIKEL

Chantal van Kuyck, Groot Groen Plus, dinsdag 31 januari 2023

259 sec

Water-, grond- en bodem gestuurde oplossingen zorgen voor veel dynamiek in de boomteeltsector. Dat geldt zowel voor bedrijfsvestiging als voor oplossingen in teelt en mechanisatie. Er zijn door allerlei regelgevingen zoals het 7e Nederlandse actieprogramma betreffende de Nitraatrichtlijn en PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) steeds meer vraagstukken omtrent het gebruik van gronden, het gebruik van de bodem en het gebruik van water. Ook door tekorten aan grond, goede bodem en water zien we dat er op die gebieden (versneld) oplossingen komen. Bedrijven verplaatsen zich naar andere gebieden, of ze leggen voorzieningen aan voor het computergestuurd verdelen van water, halen teelt uit de grond, sturen op de gezondheid van de bodem door te voeden naar behoefte, via zogenaamde taakkaarten waarvoor ze dan weer drones inzetten. Kortom; een steeds efficiënter gebruik van water, de beschikbare gronden, maar ook van de bodem. Een goed voorbeeld van efficiënt watergebruik is het inrichten van percelen met peilgestuurde drainage.

Huverba druppelbevloeiing

Peilgestuurde drainage
Met de klimaatverandering moeten we rekening houden met langere periodes van regen, maar ook met langere droogteperiodes. Boomkwekers moeten daarom anders omgaan met het waterbeheer op hun perceel. In periodes van veel regen moet het water afgevoerd kunnen worden, terwijl anderzijds in langdurige droogteperiodes het water zo lang mogelijk in de bodem gehouden dient te worden.

Dat is mogelijk met peilgestuurde drainage. In tegenstelling tot klassieke drainage, waar het water jaar in jaar uit naar een afvoer stroomt, monden de drainagebuizen bij peilgestuurde drainage uit in een hoofdbuis. Die hoofdbuis mondt op haar beurt uit in een regelput. Via die regelput kunnen boomkwekers het grondwaterpeil van een perceel instellen.
In functie van de teelt kan het grondwaterpeil op het perceel verlaagd worden. Zijn de werkzaamheden gereed, dan kan het water op het perceel vastgehouden worden en is beregening minder snel nodig, zonder dat het nutteloos via de afvoer wegvloeit.
Ook op de stikstofhuishouding in de bodem en in de waterloop is het effect positief. Het water stroomt immers minder snel af, waardoor ook minder nutriënten via het water afgevoerd worden. Alleen maar voordelen? Peilgestuurde drainage kan wel meerkosten ten opzichte van gewone drainage met zich meebrengen. Hoeveel is onder meer afhankelijk van de grootte en vorm van het perceel en van de helling. Dat bepaalt ook het aantal benodigde regelputten. Maar deze vorm van drainage is het overdenken alleszins waard.

Grote uitdagingen
Een bedrijf dat ook bezig is met het nadenken over welke water-, grond- en bodem gestuurde oplossingen er geschikt zijn is Huverba BV, gevestigd in Opheusden. Op 120 hectare vruchtbare kleigrond wordt een groot assortiment bomen en heesters gekweekt, zowel in volle grond als in containers. In dit brede sortiment zijn opgenomen: laanbomen van 2 tot 4x verplant, vormbomen, meerstammigen, heesters, planten, enz. De doelgroepen zijn landinrichters, hoveniers, tuinarchitecten, aannemers, onderhoudsbedrijven, handelaren en ook collega-kwekers.

Omwille van de duurzaamheid investeert Huverba in techniek en kennis. Om een weerbaar gewas te krijgen, moeten er strategische keuzes worden gemaakt. Zoals het strategisch kiezen van het teeltmedium, het uitgangsmateriaal en de teeltomstandigheden. De moderne teeltvloeren helpen bij het voorkomen van schimmels en beperken de verspilling van overtollig water tot een minimum.
In hoeverre heb je als ondernemer te maken met water-, grond- en bodem gestuurde oplossingen? Die vraag legden wij bij Huverba voor aan Gijsbert Arends. “Als we over de laatste jaren kijken naar de weersextremen en weersinvloeden, staan we als kwekers voor grote uitdagingen. Afgelopen zomer hebben we bijvoorbeeld veel moeten beregenen om het product groeiende te houden en momenteel is onze zorg om het water weg te krijgen.” “In dat kader zo zegt Arends, “wordt elk perceel bij ons op het bedrijf voorzien van drainage en we willen nu ook op elk perceel een put slaan zodat we in de zomer makkelijker water kunnen geven.”

Worden de oplossingen die nu worden gezocht en al deels worden geïmplementeerd, als heel noodzakelijk gezien? Arends: “Absoluut, als je wilt blijven kweken, zul je gezien de weersextremen er wel wat mee moeten!”
Bij oplossingen denken we ook aan vooruitstrevend en innovatief. Gijsbert Arends geeft direct een voorbeeld: “Alle percelen op het zand zijn bij ons voorzien van druppelirrigatie en we willen dit ook op de kleipercelen toepassen. De laatste jaren is het zoeken naar oplossingen voor de problematiek van water, grond en bodem een hot item en zijn de meeste telers hier dan ook mee bezig.”

Open BodemIndex belangrijk voor het meten en interpreteren van bodemkwaliteit
Een belangrijk aspect is de kwaliteit van de bodem, die onder steeds grotere druk komt te staan. Een goede bodemkwaliteit is de basis voor elk boomkwekerijbedrijf. Veel agrariërs, dus ook boomkwekers, maken zich zorgen over veranderingen in de kwaliteit van de bodem. Ze maken zich zorgen over een afnemende bodemkwaliteit als gevolg van veranderingen in het klimaat, de steeds zwaarder wordende machines, en de effecten van pesticiden op het bodemleven. Om zicht te hebben op de bodemkwaliteit en te leren welke maatregelen nodig zijn om de goede bodemkwaliteit te behouden, namen de organisaties Rabobank, A.S.R en Vitens, het initiatief tot het opzetten van de Open BodemIndex (OBI). Dit is een standaard voor het meten en interpreteren van bodemkwaliteit van agrarische percelen. OBI is ontwikkeld in samenwerking met alle bodemdeskundigen van Nederland en wordt vanaf 2020 beheerd door een onafhankelijke stichting. Het uiteindelijke doel hiervan is verduurzaming van de bodem. Het resultaat moet zijn dat agrarisch ondernemers (waaronder boomkwekers) en de drinkwatervoorziening daarvan profiteren.

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Didier Hermans, bestuurslid.

“Een gezond bodemleven vergroot de weerbaarheid tegen veel ziekten en plagen. Meer bomen en struiken zorgen voor extra biodiversiteit en helpen water veel beter in de bodem te infiltreren. Het in stand houden van voldoende water van goede kwaliteit is een gedeelde verantwoordelijkheid van bedrijfsleven, overheid en burgers. "

dr. Gerard Ros

Maatwerk
Wij vroegen dr. Gerard Ros van Wageningen Universiteit en het Nutriënten Management Instituut, die als geestelijk vader van de methode nauw bij de OBI betrokken is, waarin de OBI nu verschilt met andere meetmethoden. “Bestaande bodemtools zijn bijna altijd gefocust op een specifiek onderdeel van de bodem, ze houden maar heel beperkt rekening met de relatie tot een goede gewasproductie en het gebruik ervan kan veel geld kosten omdat metingen duur zijn. Dit in tegenstelling tot OBI. De OBI levert maatwerk door voor elk perceel in kaart te brengen wat de gewenste situatie is om de bodemkwaliteit zo te verbeteren dat gewassen goed kunnen groeien. Alle belangrijke processen in de bodem die er voor zorgen dat er voldoende nutriënten en water beschikbaar zijn, komen hierbij aan de orde. Ook wordt gekeken naar de rol en bijdrage van het bodemleven. De OBI brengt eventuele knelpunten in beeld en geeft vervolgens advies hoe deze knelpunten kunnen worden opgelost.” OBI is toch geen filantropie? Gerard Ros: “Nee, maar de OBI-stichting wil wel graag concreet werken aan handelingsperspectief voor een gezonde bodem en alle kennis beschikbaar stellen zodat iedereen in Nederland ook concreet aan de slag kan gaan met duurzaam bodembeheer. En omdat de OBI gebruik maakt van bestaande en open data, is het gebruik van de OBI gratis. Er is dus geen sprake van extra kosten.”

Het krijgen van inzicht in de bodemkwaliteit is voor boomkwekers van belang om te sturen op een vruchtbare bodem waarbij voldoende nutriënten en water beschikbaar zijn en waarbij de beworteling niet wordt belemmerd. Daarnaast is het uiteraard belangrijk om hierbij ook vooruit te kijken en ook de verliezen van stikstof en fosfaat naar het grond- en oppervlaktewater te beperken. Gerard Ros geeft ook aan dat de uniforme en wetenschappelijke methodiek er ook voor zorgt dat er een stevige basis is om aan oplossingen te werken. “De OBI-applicatie biedt de boomkweker een mogelijkheid om gegevens op een systematische manier bij te houden en zo de kwaliteit van de bodem te monitoren. Elke deelnemer helpt zo ook mee met de ontwikkeling van nieuwe kennis om de bodem nog beter te kunnen beheren.”

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

Tip de redactie