Klimaatverandering van invloed op tuin, kwekerij en het openbaar groen

ARTIKEL

Frank van Suchtelen, Groot Groen Plus, dinsdag 31 januari 2023

301 sec

De veranderingen in ons klimaat zijn van rechtstreekse invloed op de inrichting van onze tuinen, op de inrichting en het teeltbeleid van de kwekerijen en ook voor gemeenten is het van groot belang om hun groenbeleid hier op af te stemmen. Hoe ga je om met overvloedige regenval, met grote droogte, toenemende hitte, met de noodzaak van meer biodiversiteit en een betere luchtkwaliteit?

Frank en Gerard Jochems

Wat is er leuker dan een groene tuin om in te recreëren, of een groene omgeving om in te wonen en te werken? Het klinkt simpel, maar er moet wel wat voor gebeuren. Onze leefomgeving verandert in snel tempo: plant- en diersoorten verdwijnen en levende systemen raken verstoord. Daarom helpt elke vierkante meter steen die wordt vervangen door groen, in zowel de private als de openbare ruimte. Het zorgt ervoor dat water weer in de bodem zakt, de temperatuur in de stad tempert, fijnstof wordt afgevangen, insecten, amfibieën, vogels en kleine dieren weer een leefgebied vinden, het bodemleven verbetert en mensen zich prettiger en gezonder voelen.
Wat kunnen we zelf bijdragen aan die goede groene leefomgeving? Zelfs op een klein balkon kan met fleurige potten al een belangrijke bijdrage worden geleverd. Bij het denken over de inrichting van een tuin die is ingesteld op de huidige veranderingen in het klimaat komt de term ‘klimaattuin’ naar voren. Dat zijn tuinen die de te verwachten klimaatveranderingen, zoals een algemene opwarming en meer en langere droogteperiodes, kunnen weerstaan en ons beschermen tegen negatieve invloeden.

Toch maar geen volbetegelde tuin
Een goed begin is afstappen van het idee dat een betegelde tuin zo fijn onderhoudsarm is en ‘onnodige’ verharding verwijderen en vervangen door natuurlijke materialen die waterdoorlatend, duurzaam, ecologisch en circulair zijn. Beter nog is de opengevallen ruimte te benutten voor een gevarieerde beplanting. Denk aan vlinderlokkende planten, heesters en hagen die een schuilplaats bieden aan vogels en zo meer. Een vrijwel tegelvrije tuin is bovendien koeler als het echt warm wordt. Dan hebben we het ook over het toevoegen van biodiversiteit.

“Nederland bestaat voor een groot deel uit tuinen. Vandaar dat kwekers een belangrijke rol kunnen spelen in het vergroten van de biodiversiteit,” zegt een vertegenwoordiger van het AVVN, de vereniging van tuinliefhebbers en volkstuinders die het samen en natuurlijk tuinieren in heel Nederland wil bevorderen. “Dat is niet alleen fijn voor de natuur, maar óók voor jou als tuinder. Wanneer er in je tuin een grote verscheidenheid aan dieren leeft, betekent dit dat je tuin een goede natuurlijke balans heeft. En een goede balans betekent minder werk. Want de tuin is beter beschermd tegen veranderingen en plagen. Het is dus belangrijk om de biodiversiteit te ondersteunen in je tuin.”

Als we dat willen realiseren, betekent dat ook dat je bij de inrichting van je tuin rekening houdt met de eigenschappen van de bomen en planten die je daarin zet. Dat zijn dan bijvoorbeeld bomen en heesters die bij uitstek bijdragen aan biodiversiteit, maar ook vanwege eigenschappen die ze bezitten op het vlak van bijvoorbeeld droogteresistentie. Als tuinbezitter kun je voor advies over een goede plantkeuze tegenwoordig op veel plaatsen terecht, bijvoorbeeld bij een tuincentrum.

De Buurte Kwekerijen BV Buxus 25-30

Ook boomkwekers houden meer en meer rekening met de gevolgen van klimaatverandering. GGP sprak daarover met deelnemer De Buurte Kwekerijen BV. Op vier locaties - in Oene, Uddel, Twello en Heerde - zijn ze met 275 hectare vollegrondsteelt, containervelden en kassen uitgegroeid tot een van de grootste kwekerijen in groenblijvende tuin- en haagplanten van Nederland. Als hoofdteelten hebben ze onder meer Abies, Buxus, Chamaecyparis, Hedera, Ilex, Juniperus, kerstbomen, Picea, Rhododendron, Taxus en Thuja. Directeur Gerrit Tessemaker zegt dat het probleem van de klimaatverandering nog geen echte impact heeft op de algehele bedrijfsvoering op zijn bedrijf, mede door vooruit te kijken en tijdig te anticiperen. “Gelukkig hebben wij ook in onze export nog geen problemen ondervonden naar aanleiding van de klimaatverandering,” aldus Tessemaker. Een goede tip wil hij graag meegeven: “Het is belangrijk om te zorgen dat je, om de gevolgen van wateroverlast in te dammen, zorgt voor een goede mix van laag en hoog gelegen percelen.”

Sneller schakelen met beregening
Boomkwekerij Den Eldert, gelegen in Klein Zundert met een oppervlakte van circa 30 ha is gespecialiseerd in de teelt van voornamelijk heesters en coniferen in de volle grond, in de maten van 60 cm tot en met 300 cm hoogte. De kwekerij wordt gerund door Frank en Gerard Jochems. Wij spraken met Frank Jochems: “Het belangrijkste in onze teelt vinden wij het waarborgen van de kwaliteit zegt hij. “Tijdens de teelt worden onze planten meerdere malen gesnoeid en ondersneden om zowel de bovengrondse als ondergrondse kwaliteit te waarborgen. Dit gebeurt bij ons veelal machinaal maar soms nog met de hand.”
Ook op boomkwekerij Den Eldert zijn de gevolgen van de klimaatverandering te merken. Frank: “We merken allemaal dat we meer met extreme weersomstandigheden te maken hebben, de zomers worden droger, als er buien vallen zijn ze vaak heviger. Onze zorg is echter wel dat dan percelen ook vrij blijven van wateroverlast. Door het gebruik van druppelbevloeiing in bepaalde gewassen, is het voor ons makkelijker om sneller te schakelen met beregenen. We hoeven deze gewassen niet per definitie ‘s nachts te beregenen, en daar komt bij dat het water veel doeltreffender gebruikt wordt. Voor wat betreft het sortiment hebben we nog geen speciale maatregelen hoeven treffen, daar zijn we nog niet mee bezig.” Frank voert nog een ander punt aan: “Het is volgens ons wel heel belangrijk dat er zowel door particulieren als ook door overheden voldoende groen aangeplant blijft worden. En wat de hete zomers betreft; beplanting absorbeert nog altijd meer warmtestraling dan gebouwen.”

Namens Vakbeurs GrootGroenPlus: Chantal van Kuyck, beursmanager.

“Sinds eind 2022 heb ik een prachtige door Didier Hermans ontworpen tuin. De manier waarop een tuin is aangelegd heeft zeker effect op de positieve beleving ervan. Door de tuin groen in te richten, wordt de directe woonomgeving weerbaarder tegen weersextremen en creëer je een plek waar het aangenaam vertoeven is.”

Wethouder Ellie Kools

Klimaatverandering noopt ook overheid tot vinden van oplossingen

Ook de overheid wordt constant geconfronteerd met de verandering in ons klimaat en moet oplossingen bedenken om ongewenste gevolgen tegen te gaan. Hoe gaat de gemeente Zundert hiermee om? Wethouder Water, Ellie Kools, en wethouder Duurzaamheid en Economie, Ralph Bogers, lichten toe wat de gemeente Zundert doet rondom water, klimaat en boomkwekerijen. Hoe stimuleert de gemeente Zundert haar inwoners om in hun tuinen rekening te houden met het klimaat en de waterbalans? “Wij moedigen, samen met waterschap Brabantse Delta, onze inwoners aan om hun regenpijp af te koppelen van het riool. Daarvoor kunnen zij een gratis afkoppelsteen - oftewel een Brickey - aanvragen. De Brickey plaats je gemakkelijk onder je regenpijp, zodat regenwater de tuin inloopt. Daarnaast doen we mee met de campagne: ‘tegel eruit, plant erin’. We hebben ook groep 5 en 6 van de Zundertse basisscholen een starterspakketje gegeven om de tuin meer te vergroenen.”

Ook andere activiteiten worden ondernomen: “Wij maken samen met de bewoners van o.a. Onder de Mast en het Oranjeplein plannen om deze pleinen klimaatrobuust in te richten. Daarin laten we zien dat het opvangen en infiltreren van regenwater zowel klein als grootschalig mogelijk is. En het heeft een positieve invloed op de uitstraling van de openbare ruimten. Als gemeente dragen we ook zelf een steentje bij. In de wijk de Tuinderij bouwen we nieuwe woningen. Ter compensatie leggen we Landschapszone de Tuinderij aan. Dit natuurgebied is ontworpen met als doel om al het regenwater dat in de nieuwe woonwijk valt op te vangen en te laten infiltreren. Doordat de wijk hoger komt te liggen, zal het water makkelijk wegstromen naar het natuurgebied.”

Wethouder Ralph Bogers

Water in balans

Water is cruciaal voor de plantenteelt. Hoe ziet het beleid van de gemeente ten aanzien van een goede waterhuishouding en klimaatadaptatie in relatie tot de vele boomkwekerijen eruit? De wethouders: “Vanuit Zundert Floreert en in samenwerking met waterschap Brabantse Delta wordt het programma Water in Balans gestart. Met dit programma willen we de waterbalans kloppend krijgen. Eén project is al gestart, namelijk Zicht op Water. Ondernemers en waterschap hebben samen inzichtelijk gemaakt hoe de waterbalans is.”

De boomkwekerij is belangrijk voor Zundert, economisch en voor het imago. Er is sprake van een duidelijke ambitie, zo onderstrepen de wethouders: “We hebben de ambitie om het meest toonaangevende boomteeltgebied van Europa te worden. We zien dat de boomteeltsector veel kansen voor de toekomst biedt als het gaat om het inspelen op het veranderende klimaat, de ontwikkeling van een duurzame ‘plant-based economy’. Samen met de sector werken we aan een sterk landschap met een betrouwbaar watersysteem en een goede bodemkwaliteit. Een landschap met evenwicht tussen de verschillende functies.
De gemeente Zundert ontwikkelt zich tot een belangrijke proeftuin en voorbeeldgemeente waarin de boomteeltsector haar innovaties op het gebied van water, bodem en klimaatadaptatie in de praktijk kan laten zien. Coöperatieve Vereniging Treeport is hierbij de belangrijkste samenwerkingspartner; zij vertegenwoordigen de ‘boomteelt business’ van Zundert en de wijde omgeving. Er wordt onder andere gewerkt aan de verbinding tussen onderwijs en de boomteeltsector, innovatieve technieken en duurzaamheid. Op het BCT komt alles rondom de boomteeltketen samen.”

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

tip de redactie